مواد تشکیل دهنده ی خمیردندان کدامند؟

خمیردندان چیست؟

خمیردندان یک ماده خمیری شکل یا ژل مانند است که همراه با مسواک برای ضدعفونی و تمیز کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد.

سابقه تمیز کردن دندان ها به حدود 4000 سال پیش برمی گردد زمانی که انسان ها از شن و ماسه های ریز و پوسته سخت گیاهان برای سفید کردن و از بین بردن جرم دندان ها استفاده می کردند. اما به مرور زمان دریافتند که این مواد به مینای دندان های آنها آسیب می زند و به دنبال روش جایگزین بودند تا اینکه در سال 1850 اولین خمیردندان به شکل امروزی توسط واشنگتن ونتورث شفیلد، جراح دندانپزشکی و شیمی دان ساکن نیویورک اختراع شد، این اختراع در شیشه بسته بندی می شد و از گچ به عنوان عامل ساینده در آن استفاده می شد.

در اواسط قرن بیستم نیز فلوراید برای کمک به پاک کنندگی بیشتر به خمیردندان اضافه شد تا اینکه در سال 1980 خمیردندان های تیوپی امروزی اختراع و ماده بی کربنات سدیم نیز به عنوان عامل تقویت لثه و افزایش دهنده میزان پاک کنندگی به ترکیبات خمیردندانها اضافه شد.

خمیردندان از چه موادی تشکیل شده است؟

اصلی ترین مواد تشکیل دهنده ی خمیردندان ها به دو دسته تقسیم می شود:

* ترکیبات فعال: مواد فعال در خمیردندان به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک می کنند.برای مثال فلوراید تنها ماده ی فعال در خمیردندان است که با تقویت مینای دندان از پوسیدگی آن جلوگیری می کند.

* ترکیبات غیرفعال: تمام مواد دیگری به جز فلوراید که در خمیردندان ها وجود دارد جزو ترکیبات غیرفعال هستند.

1-فلوراید

حدود 50 سال قبل ماده ی فلوراید به خمیردندان ها اضافه شد.فلوراید ماده ی فعالی است که باعث افزایش مقاومت مینای دندان و جلوگیری از ایجاد حفره در آن می شود.میزان فلوراید خمیردندان برابر استاندارد ADA برابر 1100 ppm می باشد و حدود 15/0 درصد از خمیردندان را تشکیل می دهد.البته خمیردندان های تجویزی با میزان فلوراید بالا حاوی بیش از 1 درصد فلوراید هستند.

سدیم فلوراید (NaF) متداول ترین منبع فلوراید است، اما فلوراید استنوس 2SnF اولافلور (یک نمک آلی فلوراید) و مونوفلوئور و فسفات سدیم Na2PO3F نیز استفاده می شوند.

2-مواد ساینده 

مواد ساینده حاقل 50 درصد از خمیردندان های معمولی را تشکیل می دهند.این ماده باعث پاک کردن جرم ها از روی دندان ها و تمیزی و درخشندگی آنها می شوند.

میکا، کلسیم کربنات، کلسیم پیروفسفات، سدیم کربنات و سیلیس هیدراته جزو مواد ساینده هستند.

لازم به ذکر است خمیردندان های سفیدکننده دارای مقادیر زیادی از این مواد ساینده هستند که استفاده ی بیش از حد از آنها موجب فرسودگی و حساس شدن مینای دندانها می شود.

3-مواد کف کننده 

مواد کف کننده با تولید کف به چرخش راحت تر مسواک داخل دهان و تمیزی دندان ها کمک می کنند.ماده ی اصلی کف کننده در خمیردندان، ماده ای به نام سدیم لوریل سولفات (SLS) است که البته برخی از محققان بر این باورند که این ماده می تواند باعث ایجاد آفت های دهانی شود.

4-مواد طعم دهنده

اکثر خمیردندان ها دارای مواد طعم دهنده هستند که رایج ترین آنها طعم نعنا،دارچین، طعم های میوه ای و ... می باشد.مواد طعم دهنده با از بین بردن هرگونه بوی بد خمیردندان باعث از بین بردن بوی بد دهان شده و به تازه نگهداشتن نفس شما کمک می کند.

5-مواد ضدباکتری

خمیردندان ها دارای مواد ضدقارچی و ضدباکتریایی هستند و می توانند ساعت ها از دندان در برابر باکتری و قارچ محافظت کنند.بری مثال هگزیتین که مشتق کلرهگزدین است که باعث کاهش باکتری بزاق می شوند.

برم کلروفن از فعالیت باکتری های دهان جلوگیری می کند.

تری کلوزان در از بین بردن باکتری های دهان موثر است.

6-مواد حفظ کننده ی رطوبت 

مواد نرم کننده و حفظ کننده ی رطوبت از خشک شدن خمیردندان جلوگیری می کنند.این مواد شامل گلیسیرین، سوربیتول و آب است.

7-مواد نگهدارنده

مواد نگهدارنده از خراب شدن خمیردندان جلوگیری می کند و به واسطه ی آن می توان ماه ها از خمیردندان باز شده در دمای محیط استفاده کرد.در حالی که اگر مواد نگهدارنده در خمیر دندان ها استفاده نمی شد باید خمیردندان را داخل یخچال نگهداری می کردیم که مسلما استفاده را سخت تر می کرد.مخصوصا برای افرادی که دندان های حساسی نسبت به سردی دارند

8-مواد شیرین کننده 

معمولا خمیردندان ها دارای ماده ی شیرین کننده ی ملایم هستند تا در موقع استفاده حس بهتری را به شما بدهند.ساخارین، اسپارتام و زایلیتول جزو مواد شیرین کننده ی استفاده شده در خمیردندان ها هستند.

9-رنگ ها 

خمیردندان های طبیعی ظاهر بدرنگی دارند.اضافه کردن یک رنگ یا ترکبی از چند ظاهر جذابتری به خمیردندان ها می دهد.

10-غلیظ کننده ها

استفاده از این مواد باعث افزایش غلظت خمیردندان می شود.کاراگینان و صمغ زانتان رایج ترین غلیظ کننده هادر خمیر دندان ها می دهد.

11-مواد شیمیایی اتصال دهنده

موادی مانند متیل سلولز، بنتونیت و سیلیکات هایی مثل سیلیکات آلومینیوم و منیزیم در ساختار خمیردندان باعث شکل گیری ساختار فوم مانند خمیردندان برای قرار گرفتن روی مسواک، افزایش حجم خمیردندان، جلوگیری از جداسازی بخش جامد از آب در ساختار خمیری خمیردندان و در نهایت باعث کمک به اتصال و جداسازی ذرات روی دندان و شستشوی بهتر می شوند.

سایر مواد تشکیل دهنده ی خمیردندان ها 

از دیگر مواد تشکیل دهنده ی خمیردندان ها که در برخی از آنها یافت می شود می توان موارد زیر را نام برد:

* پراکسید

* جوش شیرین یا سدیم کربنات

* مواد ضد جرم

* ترکیبات  ضد حساسیت مانند سترانسیوم کلراید و نیترات پتاسیم

خمیردندان های ساخته شده برای کودکان زیر سه سال فاقد مواد ساینده،کف کننده و فلوراید می باشند.

سخن آخر

همانطور که اشاره شد شستن روزانه دو مرتبه دندان ها به وسیله ی مسواک و خمیردندان مناسب نقش مهمی در سلامت دهان و دندان و سلامتی کلی بدن دارد. خمیردندان های متنوعی در بازار وجود دارند که از مهمترین مواد تشکیل دهنده ی آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

فلوراید: برای مبارزه با پوسیدگی دندان و جلوگیری از سایش اسیدی دندان ها به کار می رود.

کربنات کلسیم: برای از بین بردن پلاک، باقی مانده مواد غذایی و لکه های سطحی استفاده می شود.

سدیم لوریل سولفات: یک ماده شوینده است و کف حبابی مانند صابون و شامپو ایجاد می کند و به تمیز کردن راحت دندان ها کمک می کند.این ماده می تواند باعث تحریک و آفت دهان شود.لذا در صورتی که به طور مکرر از آفت دهان رنج می برید، از خمیردندان های فاقد SLS استفاده کنید.

گلیسرول یا گلیسیرین: این ماده از خشک شدن خمیردندان جلوگیری می کند و باعث می شود بافت ثابتی پیدا کند و به راحتی از تیوپ خارج شود.

سوربیتول: به همراه گلیسرول به انسجام خمیردندان کمک می کند و همچنین یک ماده شیرین کننده است که بر خلاف قند باعث ایجاد حفره در دندان نمی شود.

امیدوراریم اطلاعات مفیدی را از مطالعه ی این مقاله کسب کرده باشید.