اسید سیتریک آبدار یا اسید سیتریک مونوهیدرات یک اسید تری کربوکسیلیک اسید است که در مرکبات و برخی میوه ها یافت می شود. اسید سیتریک به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی به عنوان ماده کمکی در صنعت داروسازی بطور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
این ترکیب پایداری مواد فعال را حفظ می کند و به عنوان ماده نگهدارنده در غذا و داروها استفاده می شود. این ماده همچنین به عنوان یک اسید برای کنترل PH استفاده می شود و با کلات شدن کلسیم در خون به عنوان ضد انعقاد عمل می کند.
اسید سیتریک مونوهیدرات به صورت بلورهای بی رنگ یا شفاف یا به صورت یک پودر سفید و کریستالی وجود دارد. این ماده فاقد بو است و طعم اسیدی قوی دارد. ساختار بلوری آن ارتورومبیک است. بلورهای مونوهیدرات در هوای خشک یا در دمای 40 تا 50 درجه سانتی گراد آب تبلور را از دست می دهند. اسید سیتریک مونوهیدرات در دمای 75 درجه نرم می شود و تقریبا در دمای 100 درجه سانتی گراد ذوب می شود.
اسید سیتریک آبدار یک ماده نگهدارنده طبیعی است و برای افزودن طعم اسیدی یا ترش به غذاها و نوشابه ها استفاده می شود. این ترکیب در واقع به عنوان ماده نگهدارنده و آنتی اکسیدان عمل می کند. این ماده همچنین به عنوان ماده اسیدی کننده، طعم دهنده و حفظ کننده تازگی در نوشیدنی های میوه ای، آب نبات، کلوچه، بیسکوئیت، میوه های کنسروی، مربا و ژله استفاده می شود. این ترکیب با داشتن رطوبت از 7.5 تا 9.0 درصد از سایر اشکال اسید سیتریک متفاوت است.
اسید سیتریک را می توان به صورت پودر خریداری کرد و معمولا در فروشگاه های مواد غذایی طبیعی یا فروشگاه های مواد غذایی سالم به همراه سایر ویتامین ها و مکمل های غذایی موجود است. در برخی از فروشگاه های مواد غذایی، اسید سیتریک در بسته های کوچک به عنوان نمک ترش فروخته می شود.
اسید سیتریک یک اسید آلی ضعیف است که معمولا در صنایع غذایی، آرایشی و دارویی استفاده می شود. پایه اصلی اسید سیتریک، سیترات یکی از اجزای چرخه کربن است و به طور طبیعی در طی متابولیسم در بدن تمام موجودات زنده تولید می شود. این ماده بطور طبیعی در مرکبات مانند لیمو و لیمو ترش یافت می شود. و به عنوان ماده نگهدارنده طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد. اسید سیتریک مونوهیدرات دارای یک مولکول آب به عنوان بخشی از فرمول شیمیایی خود است.
سیترات یا اسید سیتریک اغلب برای تنظیم PH، افزودن طعم ترش به غذاها و نوشیدنی ها و تشکیل مشتق نمک مواد معدنی و فلزات در داروسازی مانند سیترات پتاسیم که یک مکمل غذایی است، استفاده می شود. FDA استفاده از این ماده در مواد غذایی را بطور کلی به عنوان ایمن می داند. علاوه بر این نمک های سیترات در صورت استفاده در مقدار طبیعی معمولا بی خطر شناخته می شود.
اسید سیتریک به طور طبیعی در تعدادی از گونه های گیاهی وجود دارد و ممکن است از آبلیمو که حاوی 58% اسید سیتریک است یا ضایعات آناناس استخراج شود اسید سیتریک بی آب همچین ممکن است با استفاده از سویه های باکتری آسپرژیلوس نیگر به روش صنعتی یا با تخمیر قارچی محلول های شکر خام مانند ملاس تولید شود. اسید سیتریک با تبلور مجدد خالص می شود. فرم بی آب از محلول آبی غلیظ گرم و فرم مونوهیدرات یا آبدار از محلول آبی غلیظ سرد به دست می آید.
کاربرد های دارویی:
اسید سیتریک به طور گسترده در فرمولاسیون های دارویی و محصولات غذایی در درجه اول برای تنظیم PH محلول ها استفاده می شود. همچنین برای تنظیم PH ماتریس های قرص در فرمولاسیون های انتریک-کوتد برای تحویل داروهای خاص به روده بزرگ به طور تجربی استفاده شده است.
از اسید سیتریک آبدار در تهیه گرانول های جوشان استفاده می شود، در صورتیکه اسید سیتریک بی آب به طور گستره ای در تولید قرص جوشان کاربرد دارد. همچنین نشان داده شده است که اسید سیتریک باعث بهبود پایداری پودر انسولین خشک شده در فرمولاسیونه های استنشاقی می شود.
در محصولات غذایی اسید سیتریک به عنوان تقویت کننده طعم مزه ترش و اسیدی استفاده می شود. از اسید سیتریک آبدار به عنوان عامل جدا سازی و هم افزایی آنتی اکسیدان استفاده می شود. این ماده همچنین یکی از اجزای محلول های سیترات ضد انعقاد است. از نظر درمانی، از محلول های حاوی اسید سیتریک برای حل کردن سنگ کلیه استفاده می شود.
کاربردهای بیوتکنولوژی:
از اسید سیتریک مونوهیدرات در تهیه محلول اسید سیتریک استفاده شده در روش استون Ga 68 قبل از تصفیه و تکنیک برچسب گذاری رادیویی استفاده می شود. این ترکیب همچنین به عنوان عامل تعدیل کننده انتشار برای بهبود آزادسازی هیدروکلراید دیلتیازم از قرص های مذاب اکسترود شده استفاده می شود.
اسید سیتریک مونوهیدرات برای تهیه بافر سیترات جهت استفاده در تهیه پلاکت برای میکروسکوپ اینتراویتال استفاده می شود. از دیگر کاربرد های این ماده تهیه بافر تریس سیترات برای الکتروفورز آنزیم های باکتریایی است.
ضدعفونی و تمیز کردن
اسید سیتریک می تواند به عنوان ضدعفونی کننده نیز مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات نشان داده است این ترکیب یک ماده موثر در درمان یا پیشگیری از نورو ویروس انسانی است که عامل اصلی بیماری های منتقله از غذا است. اسید سیتریک یک پاک کننده عمومی برای از بین بردن لک های ناشی از صابون، آب سخت، آهک و حتی زنگ زدگی است و البته یک جایگزین ایمن برای سفید کننده های کلردار خانگی می باشد.
ارزش غذایی اسید سیتریک:
اسید سیتریک دارای کالری و چربی صفر است اما هیچ ارزش غذایی دیگری ندارد. درحالیکه مصرف اسید سیتریک طبیعی از طریق میوه ها و سبزیجات دارای مزایای سلامتی است، به سوخت و ساز بدن کمک می کند و ممکن است در برابر سنگ کلیه از شما محافظت کند.
فواید مصرف اسید سیتریک برای سلامتی
متابولیزه انرژی:
سیترات، یک مولکول بسیار نزدیک به اسید سیتریک است و اولین مولکولی که طی فرآیندی به نام چرخه اسید سیتریک تشکیل می شود. این واکنش های شیمیایی در بدن ما به عنوان اسید تری کربوکسیلیک اسید یا چرخه کربس شناخته می شود و به تبدیل غذا به انرژی کمک می کند. انسان و موجودات دیگر بیشتر انرژی خود را از این چرخه به دست می آورند.
افزایش جذب مواد مغذی:
مواد معدنی مکمل به اشکال مختلف در دسترس هستند، اما همه فوم ها برابر نیستند. زیرا بدن شما از برخی از آنها به طور موثرتری استفاده می کند. اسید سیتریک فراهمی زیستی مواد معدنی را افزایش می دهد و به بدن شما اجازه می دهد آنها را بهتر جذب کند.
به عنوان مثال تولید مکمل کلسیم به شکل سیترات کلسیم باعث می شود کلسیم برای جذب نیازی به اسید معده نداشته باشد. همچنین عوارض جانبی کمتری از قبیل گاز، نفخ یا یبوست، نسبت به شکل دیگری به نام کربنات کلسیم ایجاد خواهد کرد. به همین ترتیب، منیزیم به شکل سیترات به دلیل دسترسی پذیری زیستی بیشتر کاملا جذب بدن شده و در مقایسه با اکسید منیزیم و سولفات منیزیم بهتر عمل می کند. این ترکیب همچنین جذب مکمل های روی را افزایش می دهد.
ایمنی و عوارض اسید سیتریک آبدار
اسید سیتریک به طور طبیعی در بدن ، عمدتا در استخوان ها یافت می شود و معمولا به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی طبیعی مصرف می شود. اسید سیتریک خوراکی نیز جذب بدن می شود و به عنوان یک ماده افزودنی و غیر سمی در نظر گرفته می شود. با این حال مصرف زیاد یا مکرر اسید سیتریک باعث فرسایش دندان ها می شود.
اسید سیتریک و سیترات همچنین جذب آلومینیوم را در روده بیماران کلیوی افزایش می دهد. که ممکن است منجر به افزایش سطح آلومینیوم مضر در سرم شود. بنابراین پیشنهاد شده است که برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی که ترکیبات آلومینیوم را برای کنترل جذب فسفات استفاده می کنند، اسید سیتریک یا حاوی سیترات تجویز نشود.
.jpg)
.jpg){kind=small}
