هیدروکسید پتاسیم يكي از مواد شيميايي پايه پركاربرد در صنايع گوناگون است. اين ماده خواص و ويژگي هاي بسيار مناسب هیدروکسید پتاسیم يكي از مواد شيميايي پايه پركاربرد در صنايع گوناگون است. اين ماده خواص و ويژگي هاي بسيار مناسبي براي واكنش با ساير مواد دارد.ي براي واكنش با ساير مواد دارد.
هیدروکسید پتاسیم چيست؟
هیدروکسید پتاسیم یا پتاس سوزآور يا سوزاننده یا به عبارت ساده پتاس یک ترکیب با فرمول KOH است. این ماده فلز قلیایی بسیار قوی است و یک پایه شیمیایی قوی به شمار مي رود. اين ماده کاتیون پتاسیم (K+) و آنیون هیدروکسید (OH–) را در آب تشکیل می دهد. پتاس سوزآور آبدوست و بسیار خورنده اما غیر قابل احتراق است.
نام هاي ديگر
نام آيوپاك آن، هیدروکسید پتاسیم است. نام هاي ديگر اين ماده، پتاس کاستیک، پتاس، هیدرات پتاسیم، پتاسیم پرک، پتاس سوزآور و پتاس لیمو هستند.
ويژگي هاي هيدروكسيد پتاسيم
پتاسیم بسته به غلظت و ترکیب آن می تواند خواص بسیار متفاوتی داشته باشد. اين ماده یک ترکیب شیمیایی خورنده است. اين ماده در حالت بی آب، به حالت جامد، سفید تا كمي زرد رنگ و بی بو ظاهر مي شود. اين ماده در آب و در الکل اتیلیک بسیار محلول است. انحلال آن با آزاد شدن قابل توجهاي گرما همراه است. شکل آبی هیدروکسید پتاسیم به صورت محلول شفاف است.
PH محلول آبی 0.1 مولار (5.611 گرم در لیتر) آن بین 13.5 - 14 است. هیدروکسید پتاسیم یک ماده بسیار مرطوب پذير است و به سرعت رطوبت هوا و همچنین دی اکسید کربن را جذب می کند.
همچنين اين ماده در الکل هایی مانند متانول و گلیسرول بسیار محلول است اما در اتیل اتر نامحلول است. هیدروکسید پتاسیم درجه صنعتی (پتاس سوزاننده فنی) دارای خلوص حدود 90 تا 92 درصد است. اين درجه مي تواند حاوی حدود 8 درصد آب و مقدار کمی هیدروکسید سدیم (<1%)، کربنات پتاسیم یا کلرهیدروکسید پتاسیم چيست؟
هیدروکسید پتاسیم یا پتاس سوزآور يا سوزاننده یا به عبارت ساده پتاس یک ترکیب با فرمول KOH است. این ماده فلز قلیایی بسیار قوی است و یک پایه شیمیایی قوی به شمار مي رود. اين ماده کاتیون پتاسیم (K+) و آنیون هیدروکسید (OH–) را در آب تشکیل می دهد. پتاس سوزآور آبدوست و بسیار خورنده اما غیر قابل احتراق است.
از نظر تجاری، هیدروکسید پتاسیم به شکل جامد ( كريستالي، تودهاي، دانهاي، ورقهاي، گلولهاي، گرانول ) و یا به صورت محلول های آبی در محلول های مختلف به فروش مي رسد.
ساير ويژگي هاي هيدروكسيد پتاسيم، توانایی تخریب مواد مختلف، پایداری حرارتی بالا، واکنش پذیری نسبت به اسید، میل ترکیبی بالا برای آب و نقطه ذوب نسبتاً پایین است.
د باشد.
از نظر تجاری، هیدروکسید پتاسیم به شکل جامد ( كريستالي، تودهاي، دانهاي، ورقهاي، گلولهاي، گرانول ) و یا به صورت محلول های آبی در محلول های مختلف به فروش مي رسد.
ساير ويژگي هاي هيدروكسيد پتاسيم، توانایی تخریب مواد مختلف، پایداری حرارتی بالا، واکنش پذیری نسبت به اسید، میل ترکیبی بالا برای آب و نقطه ذوب نسبتاً پایین است.
مزايا و معايب هيدروكسيد پتاسيم
هیدروکسید پتاسیم یک باز قوی است که محلول های آبی آن به شدت با اسیدها واکنش می دهد. از مزاياي ديگر آن اين است كه با بسیاری از ترکیبات آلی یا معدنی نظير کرولئین، استونیتریل، دی اکسید کلر، تری کلرید نیتروژن واکنش می دهد.
همچنين اين ماده با الکل های با وزن مولکولی کم ( متانول، اتانول )، نیتروبنزن، نیترومتان، نیتروفنول، مالئیک انیدرید، اسید استیک و با اسیدهای قوی، کلریدهای اسید، انیدریدها، کتون ها، گلیکول ها، مشتقات نیترو، پراکسیدهای آلی واکنش مي دهد. اين مزايا باعث شده است تا اين ماده تبديل به مادهي پركاربرد در بخش های تولیدی، كشاورزي، صنعتی، پزشکی و شیمیایی گوناگون شود. از مزاياي ديگر آن عليرغم كاربرد گسترده در صنايع گوناگون، نسبتا ارزان است.
در هنگام جابجایی به خاطر رطوبت سنجی بالاي آن، اشکالی که دارای سطح کم هستند، به هم مي چسبند كه از معايب آن به شمار مي رود. از معايب محلول پتاس سوزآور نيز اين است كه در اثر واكنش با فلزات
)آلومينيوم، قلع، و روي) گاز قابل اشتعال هيدروژن توليد مي كند و تماس اين ماده با آب يا رطوبت منجر به احتراق مواد قابل اشتعال مي گردد.
كاربرد هيدروكسيد پتاسيم
هیدروکسید پتاسیم کاربردهای زیادی در صنايع مختلف دارد. برخي از كاربردهاي اين ماده شامل
• توليد صابون های مایع،
• در ساخت ترکیبات شیمیایی پتاسیم معدنی مانند کربنات پتاسیم،
• در محصولات پاک کننده خانگي و صنعتي ( پاک کننده های اجاق گاز، در لوله بازكن ها، پاک کننده های فاضلاب)،
• محصولات سلولزی،
• در توليد کودهاي مايع، آفات كش ها و سموم شيميايي،
• به عنوان یک معرف در سنتز آلی و در تیتراسیون قلیایی در شیمی تجزیه،
• در پردازش میوه های خشک و دانه های کاکائو،
• در صنعت لیتوگرافی و آبکاری،
• به عنوان یک عامل خشک کننده برای گاز و در صنعت نفت جهت از بین بردن اسیدهای آلی و ترکیبات گوگرد،
• در شناسایی گونه های قارچ،
• ماده خشک کننده برای چوب،
• الکترولیت برای باتری های قلیایی،
• در فرمول پاک کننده های رنگ و لاک،
• در صنایع غذایی با افزودنی E525 به عنوان عامل کنترل pH و در غلیظ شدن غذا، در غذاهای فرآوری شده به عنوان تثبیت کننده برای ماندگاری بیشتر،
• در ساخت تراشه برای نیمه هادی ها،
• صنایع داروسازی،
• صنایع آرایشی و بهداشتی ( برای لایه برداری و از بین بردن موهای زائد، مانيكور ناخن و پوست )،
• صنعت آب،
این ماده پیش ساز سایر ترکیبات پتاسیم دار مانند سیانید پتاسیم، فسفات پتاسیم، پرمنگنات پتاسیم، پیرو فسفات تترا پتاسیم و کربنات پتاسیم نيز است.
خطرات هيدروكسيد پتاسيم
خطرات سلامتی اين ماده مشابه خطرات سایر قلیایی های قوی مانند هیدروکسید سدیم است. محلول آن می تواند به شدت پوست، غشاهای مخاطی و چشم را تحریک کند. تحريكات در چشم ها شامل درد چشم، ریزش اشک، قرمزی و تورم است. ساير عوارض جانبی اين ماده سرگیجه، سردرد، حالت تهوع و استفراغ است.
قرار گرفتن در معرض طولاني مدت و بيشتر آن باعث سوختگی های جدی مي شود و احتمال نابینایی شدن را دارد. قرار گرفتن در معرض مزمن و تماس مکرر با محلول های رقیق و غبار هیدروکسید پتاسیم موجب تخریب بافتی و غشاي مجاری تنفسی مي شود. بلع اين ماده موجب ترشح زياد بزاق، استفراغ، سوزش مري و معده مي شود. از آنجا كه اين ماده بسيار خورنده است، منجر به تخريب سلول ها مي شود، لذا بايستي در صورت بلع سريعا مداخله پزشكي صورت گيرد. هنگامی که اين ماده با آب یا رطوبت تماس پیدا می کند، گرما ایجاد کند و امكان احتراق را بوجود مي آورد.
برنامه ملی سم شناسی (NTP)، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) و اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) اين ماده را به عنوان یک ماده سرطان زا به رسمیت نمی شناسند. همچنين اين ماده سمیت کمی برای گونه های دریایی دارد.
قیمت هیدروکسید پتاسیم
قیمت پتاس در بازار ایران با توجه به درصد خلوص و کیفیت، وزن محصول، حجم تولیدات، نرخ ارز و کشور تولید کننده متفاوت است. پتاس در ایران بر اساس استانداردهای جهانی در دو گروه درجه صنعتی و خوراکی تولید می شود. علاوه بر آن، محصولات خالص، مایع و خشک برای مصرف کنندگان نيز در دسترس است.
شرایط نگهداری پتاس سوزآور
هیدرات پتاسیم را بایستي در یک ظرف محکم در بسته ( ظروف پلاستیکی پلی پروپیلن یا پلی اتیلن) در مكان خشک، خنک و دارای تهویه مناسب و دور از رطوبت نگهداری كرد. اگر در دمای محیط (15 تا 25 درجه سانتیگراد) نگهداری شود، از نظر شیمیایی پایدار است. در صورت محافظت در برابر نور مستقیم خورشید، دور از مواد ناسازگار و رطوبت نگهداري شود، خواص آن با گذشت زمان تغییر نمی کند.